اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود؟ آشنایی با راه حل های حقوقی

گاهی شرایطی پیش می آید که تاریخ سررسید چک صیادی سپری می شود و دارنده چک برای وصول آن دچار سردرگمی می گردد و این پرسش که اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود ایجاد می شود. اگر تاریخ سررسید چک صیادی شما گذشته است، نگران نباشید؛ این به معنای بی اعتبار شدن کامل چک و از دست رفتن حق شما برای مطالبه وجه آن نیست. حتی پس از گذشت چند ماه از تاریخ چک، همچنان می توانید برای دریافت پول خود اقدام کنید. بانک ها موظفند در صورت وجود موجودی کافی در حساب صادرکننده، وجه چک را پرداخت کنند.

مدت اعتبار چک صیادی چقدر است؟

یکی از پرسش های اساسی در مورد چک صیادی، مدت زمانی است که دارنده چک فرصت دارد برای وصول آن از طریق بانک اقدام کند.

مهلت قانونی برای وصول چک صیادی از طریق بانک

چک های صیادی از نظر مراجعه به بانک و اقدام برای وصول مستقیم، معمولا دارای یک بازه زمانی مشخص هستند.طبق قوانین، دارنده تا شش ماه مهلت دارد چک های صیادی را جهت وصول به بانک ببرد و در صورت عدم پرداخت، اقدام به برگشت زدن کند؛ اما باید توجه داشت که این مهلت ها بیشتر برای حفظ برخی امتیازات قانونی، مانند امکان شکایت کیفری که نیازمند توجه به جزئیاتی چون کیفری با حقوقی چه فرقی دارد است، یا استفاده از مزایای اجراییه مستقیم دادگاه اهمیت پیدا می کنند.

در خصوص اینکه اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود؟ باید گفت به طور کلی، حتی اگر از تاریخ سررسید چک صیادی مدتی گذشته باشد، بانک مکلف است در صورت وجود موجودی کافی در حساب صادرکننده، وجه چک را پرداخت نماید.

آیا چک صیادی تاریخ گذشته قابل نقد شدن است؟

پاسخ کوتاه به این پرسش، بله است. گذشتن تاریخ سررسید چک صیادی به معنای بی اعتبار شدن کامل آن و از دست رفتن حق مطالبه وجه نیست. حتی اگر شش ماه یا بیشتر از تاریخ چک گذشته باشد، دارنده چک همچنان می تواند برای دریافت وجه آن اقدام کند.

تفاوت اصلی در روش پیگیری است. اگر در مهلت های اولیه (مثلا شش ماه از تاریخ سررسید) برای برگشت زدن چک از طریق بانک اقدام نشود، ممکن است برخی مسیرهای قانونی خاص، مانند شکایت کیفری (که البته برای چک های صیادی با توجه به سازوکار اجراییه مستقیم کمتر مطرح است)، مسدود شود. اما مسیر اصلی یعنی مطالبه حقوقی وجه چک و درخواست صدور اجراییه مستقیم از دادگاه برای چک های صیادی همچنان باز خواهد بود.

پیامدهای گذشتن از تاریخ سررسید چک صیادی

پرسش رایج این است که اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود؟ و در جواب باید دانست که سپری شدن تاریخ چک صیادی و عدم وصول آن در موعد مقرر، هم برای دارنده و هم برای صادرکننده چک پیامدهایی به دنبال دارد.

1. برای دارنده چک

برای دارنده چک، یکی از نگرانی‌ها این است که اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود؟ در پاسخ باید گفت اگر تاریخ سررسید چک صیادی شما گذشته است، نگران نباشید؛ با مشورت بهترین وکیل حقوقی در تهران متوجه خواهید شد که این به معنای بی اعتبار شدن کامل چک و از دست رفتن حق شما برای مطالبه وجه آن نیست.

از دست دادن برخی امتیازات خاص در پیگیری

همانطور که اشاره شد، اگر دارنده چک صیادی ظرف مدت معینی (مثلاً شش ماه از تاریخ سررسید) به بانک مراجعه نکند و گواهی عدم پرداخت دریافت ننماید، ممکن است امکان استفاده از برخی روش های سریع تر پیگیری مانند شکایت کیفری (در صورت وجود شرایط آن) را از دست بدهد.

امکان پیگیری حقوقی و درخواست اجراییه

مهم ترین نکته این است که حق شما برای مطالبه وجه چک از بین نمی رود. شما همچنان می توانید از طریق مراجع قضایی برای وصول طلب خود اقدام کنید. برای چک های صیادی، یک مزیت بزرگ وجود دارد: امکان درخواست صدور اجراییه مستقیم از دادگاه بدون نیاز به طی کردن فرآیند طولانی دادرسی.

این یعنی پس از دریافت گواهی عدم پرداخت از بانک، می توانید مستقیماً به دادگاه مراجعه و تقاضای صدور اجراییه علیه صادرکننده چک کنید. همچنین، دعوای حقوقی برای مطالبه وجه چک نیز تا سال ها پس از تاریخ صدور (معمولاً تا پنج سال) قابل طرح است.

2. برای صادرکننده چک

اگر چک صیادی صادر کرده اید و در تاریخ سررسید، وجه آن در حساب شما موجود نبوده و چک برگشت بخورد (حتی اگر مدتی از تاریخ آن گذشته باشد)، پیامدهای زیر در انتظار شماست.

محدودیت های بانکی و سامانه صیاد

به محض برگشت خوردن چک صیادی و ثبت اطلاعات آن در سامانه بانک مرکزی، محدودیت های گسترده ای برای صادر کننده اعمال می شود. این محدودیت ها شامل موارد زیر است.

• عدم امکان افتتاح هرگونه حساب جدید در تمامی بانک ها و موسسات اعتباری.
• عدم امکان دریافت دسته چک جدید.
• عدم امکان صدور کارت بانکی جدید.
• مسدود شدن وجوه کلیه حساب ها و کارت های بانکی صادر کننده به میزان کسری مبلغ چک.
• عدم امکان دریافت هرگونه تسهیلات بانکی (وام، اعتبار و…).
• عدم امکان صدور ضمانت نامه بانکی.

این محدودیت ها تا زمان رفع سوء اثر از چک برگشتی (پرداخت وجه چک یا جلب رضایت دارنده) پابرجا خواهند بود.

چگونه چک صیادی تاریخ گذشته را وصول کنیم؟

حال که با وضعیت چک صیادی تاریخ گذشته آشنا شدیم، به مراحل عملی وصول آن می پردازیم.

گام اول: مراجعه به بانک و دریافت گواهی عدم پرداخت

نخستین اقدام، مراجعه به شعبه بانکی است که چک باید در آنجا وصول شود (بانک محال علیه). حتی اگر تاریخ چک گذشته باشد، ابتدا باید به بانک بروید.

• در صورت وجود موجودی: بانک وجه چک را پرداخت می کند.
• در صورت عدم وجود یا کسری موجودی: بانک به درخواست شما، گواهی عدم پرداخت صادر می کند. این گواهی، یک سند رسمی است که نشان می دهد شما در تاریخ مراجعه، برای وصول چک اقدام کرده اید اما به دلیل نبود موجودی، موفق نشده اید. دریافت این گواهی برای اقدامات بعدی بسیار حیاتی است.

گام دوم: انتخاب مسیر قانونی (اجراییه مستقیم یا دعوای حقوقی)

پس از دریافت گواهی عدم پرداخت، دو مسیر اصلی پیش روی شماست.

اقدام از طریق صدور اجراییه مستقیم از دادگاه

این یکی از بهترین و سریع ترین روش ها برای وصول چک های صیادی است. دارنده چک می تواند با در دست داشتن اصل چک و گواهی عدم پرداخت، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و درخواست صدور اجراییه علیه صادرکننده را ثبت نماید.

دادگاه بدون نیاز به تشکیل جلسه دادرسی و رسیدگی ماهوی، پس از بررسی شکلی مدارک، اجراییه صادر می کند. پس از آن، اموال صادرکننده (در صورت وجود) شناسایی و توقیف شده و وجه چک از آن محل پرداخت می شود.

پیگیری از طریق دعوای حقوقی

اگر به هر دلیلی نخواهید یا نتوانید از طریق اجراییه مستقیم اقدام کنید (مثلاً اگر مدت زمان زیادی از تاریخ صدور چک گذشته و نیاز به اثبات موارد دیگری باشد)و در این میان ممکن است بحث‌هایی در مورد صحت اظهارات طرفین پیش بیاید و این سوال مطرح شود که اساسا شهادت دروغ چه حکمی دارد، می‌توانید دعوای حقوقی مطالبه وجه چک را در دادگاه مطرح کنید. این مسیر ممکن است کمی طولانی تر باشد اما در نهایت به وصول طلب شما (در صورت محق بودن) منجر خواهد شد.

نقش وکیل در وصول چک صیادی

مسیر وصول چک، به ویژه چک تاریخ گذشته، می تواند پیچیدگی های قانونی خاص خود را داشته باشد. یک وکیل متخصص در امور چک و اسناد تجاری می تواند کمک شایانی به شما بکند. از جمله خدماتی که یک وکیل می تواند انجام دهد.

• مشاوره دقیق: بررسی وضعیت چک شما و تعیین بهترین و سریع ترین مسیر قانونی.
• تهیه و تنظیم دادخواست یا درخواست اجراییه: تنظیم متون حقوقی به شکلی صحیح و کامل.
• پیگیری پرونده: حضور در مراجع قضایی و پیگیری مراحل اجرایی تا حصول نتیجه.
• شناسایی و توقیف اموال: کمک به شناسایی اموال صادرکننده برای اجرای حکم.

همکاری یک وکیل باتجربه، فرآیند وصول چک را برای شما ساده تر و سریع تر خواهد کرد و از اتلاف وقت و هزینه جلوگیری می کند.

مهلت های قانونی مهم در مورد چک صیادی

آگاهی از برخی مهلت های کلیدی در فرآیند چک صیادی ضروری است. جدول زیر به صورت خلاصه این مهلت ها را نشان می دهد.

اقدام	مهلت حدودی	توضیحات
مراجعه به بانک برای وصول چک صیادی / دریافت گواهی عدم پرداخت	بهتر است ظرف ۶ ماه از تاریخ سررسید چک باشد	برای حفظ برخی امتیازات قانونی و شروع سریع تر فرآیند پیگیری. با این حال، پس از این مدت نیز امکان دریافت گواهی عدم پرداخت وجود دارد.
اقدام برای صدور اجراییه مستقیم از دادگاه (مخصوص چک صیادی)	پس از دریافت گواهی عدم پرداخت	یکی از سریع ترین روش های وصول وجه چک صیادی.
طرح دعوای حقوقی برای مطالبه وجه چک	معمولاً تا ۵ سال از تاریخ صدور چک	این مدت بر اساس قوانین کلی اسناد تجاری است و ممکن است جزئیاتی داشته باشد. در صورتی که سایر روش ها به نتیجه نرسد یا شرایط خاصی ایجاب کند.
امکان شکایت کیفری (برای چک های واجد شرایط خاص جرم صدور چک بلامحل)	معمولاً ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت (به شرطی که خود گواهی ظرف ۶ ماه از تاریخ سررسید چک گرفته شده باشد)	برای چک های صیادی به دلیل وجود سازوکار اجراییه مستقیم، کمتر مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر مربوط به شرایط خاصی از چک های بلامحل است.

نتیجه گیری؛ اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود

بسیاری از افراد می‌پرسند اگر تاریخ چک صیادی بگذرد چه میشود؟ در پاسخ باید گفت گذشتن تاریخ چک صیادی به معنای از دست رفتن کامل حق دارنده نیست، اما اهمیت اقدام به موقع را دوچندان می کند. دارندگان چک صیادی تاریخ گذشته همچنان می توانند با دریافت گواهی عدم پرداخت، از طریق درخواست صدور اجرائیه مستقیم دادگاه یا طرح دعوای حقوقی، وجه چک را مطالبه کنند. برای صادرکنندگان نیز، عدم تأمین موجودی در سررسید، حتی برای چک تاریخ گذشته، منجر به محدودیت های شدید بانکی خواهد شد. آگاهی از مهلت های قانونی و استفاده از ظرفیت های چک صیادی مانند اجرائیه مستقیم، نکته ای که گروه حقوقی عدالت همواره بر آن تاکید دارد، بسیار کلیدی است.

پرسش های متداول درباره چک صیادی تاریخ گذشته

در این بخش به برخی پرسش های رایج دیگر پاسخ می دهیم.

 1. آیا چک صیادی شامل مرور زمان می شود؟

مفهوم مرور زمان در مورد اصل بدهی ناشی از چک، به سادگی اعمال نمی شود. یعنی اصل دین و بدهی صادرکننده چک به دارنده، با گذشت زمان از بین نمی رود. آنچه ممکن است مشمول مرور زمان شود، برخی از روش های خاص مطالبه یا امتیازات ویژه چک است.

2. تفاوت چک تاریخ گذشته و چک برگشتی چیست؟

چک تاریخ گذشته: چکی است که تاریخ سررسید آن فرا رسیده یا از آن گذشته است، اما هنوز به بانک جهت وصول ارائه نشده یا پس از ارائه، به دلیل نبود موجودی، پرداخت نشده است. چک برگشتی: چکی است که به بانک ارائه شده، اما به دلیل عدم کفایت موجودی یا دلایل قانونی دیگر (مانند عدم تطابق امضا، مسدودی حساب و…) پرداخت نشده و بانک گواهی عدم پرداخت برای آن صادر کرده است. بنابراین، یک چک تاریخ گذشته، لزوماً چک برگشتی نیست، مگر اینکه به بانک ارائه و با عدم پرداخت مواجه شود.